Zelzate, middendoor gesneden door het zeekanaal Gent-Terneuzen, ligt halfweg op dit kanaal (18 Km van Gent en 18 Km van Terneuzen), vlag bij de Nederlandse grens.
De oorsprong van de naam Zelzate moet gezocht worden in zijn ligging aan de zee, tot de Gravenjansdijk daar een einde aan maakte in 1288. In vroegere tijden werd er zowel Selsaete als Zelsate geschreven. Sel betekent zout en zate, plaats waar dat zout werd bereid of haven waar het werd geladen. Het verband met het zeewater ligt voor de hand. Dat de zee vroeger het grondgebied bedekte en de plaats laat bevolkt werd, wordt ook bewezen door oude landkaarten en door de samenstelling van de bodem.
Zelzate wordt voor het eerst in 1236 vernoemd. Het was toen een gehucht van het dorpje Assenede. De bewoners hielden zich voornamelijk bezig met visvangst. Pas in 1722 is Zelzate een zelfstandige gemeente geworden.
In amper een eeuw tijd is zij uitgegroeid van een landelijke gemeente tot een belangrijk centrum van bijna 15.000 inwoners. Waaraan heeft Zelzate deze merkwaardige uitbreiding te danken? Natuurlijk aan het kanaal. Want wie Zelzate zegt denkt aan het kanaal, met zijn drukke scheepvaart, zijn industrieën en zijn brug.
Het eerste kanaal door Zelzate dateert van 1827, ten tijde van het Hollandse bewind.
In 1894 werd de eerste tracéwijziging uitgevoerd zodat het nieuwe kanaal (met een breedte van 68m.) toegang verleende aan schepen tot 8500 ton. Het oude kanaal werd gedempt en er ontstond een plein waarop in 1938 het nieuwe gemeentehuis werd gebouwd. Dit gebouw domineert de Grote Markt waar het commerciële hart van de gemeente klopt.
In 1968 werd het huidige kanaal gegraven dat de haven van Gent toegankelijk maakt voor schepen van 60.000 ton. Grote zeeschepen kunnen nu de industriezone bereiken langs het kanaal van 150 me breed. Een reusachtige wegbrug verbindt de beide oevers terwijl een tunnel met twee kokers het verkeer op de snelweg Antwerpen Knokke mogelijk maakt.
Zelzate is ook internationaal bekend voor de inspanningen die het doet voor de verbroedering tussen de Europese landen.
Het heeft een partnerschap aangegaan met Aubenas (Frankrijk), Cesenatico (Italië), Delfzijl (Nederland), Schwarzenbek (Duitsland) en Sierre (Zwitserland) en werd daarvoor onderscheiden met de “Europaprijs”.